صديقه دولت ابادي > پروفايل تاريخي

من طرف Admin الجمعة فبراير 29, 2008 6:37 pm

صديقه دولت آبادی ( Dolatabadi, Sédighé ) ، فرزند حاج ميرزا هادی دولت آبادی، از پيشگامان جنبش های اجتماعی زنان در ايران بود. وی در سال 1261 خورشيدی ( 1882م ) در اصفهان به دنيا آمد. تحصيلات خود را در زمينه فارسی و عربی نزد شيخ محمد رفيع عطاری در تهران آغاز کرد و دروس کلاس های متوسطه را نزد معلمان وقت دارالفنون آموخت و در 15 سالگی با مرحوم دکتر اعتضادالحکما ازدوج کرد.
صديقه دولت آبادی در سال 1296 خ ( 1917 م) اصفهان برکشت و نخستين دبستان را برای دختران بنام " مکتب شرعيات " گشود و سال بعد انجمنی را به نام " شرکت خواتين اصفهان " تاسيس کرد و هم زمان با اين فعاليت ها دبستانی را برای دختران بی بضاعت به نام " ام المدارس " باز کرد که همه ی آن ها در امر تعليم و تربيت زنان تاثير مثبت داشت.
صديقه دولت آبادی در سال 1298خ ( 1919م ) نخستين نشريه بانوان را به نام " زبان زنان " در اصفهان نشر کرد که به مخالفت ملا های اصفهان مواجه گرديد و عاقبت به خاطر انتفادات شديد که از قرارداد معروف وثوق الدوله کرد، توقيف گرديد.
صديقه دولت آبادی پس از تعطيل نشريه " زبان زنان " به تهران آمد و بار دگر آن را به صورت مجله به طور ماهيانه منتشر کرد. وی در همين زمان (1300خ - 1921 م) در تهران انجمنی را به نام " انجمن آزمايش بانوان " تاسيس کرده و در جنبش عليه استفاده از کالا های خارجی فعالانه شرکت کرد.
صديقه دولت آبادی در فروردين 1302خ ( 1923 ) برای تکميل تحصيلات به اروپا رفت و موفق به اخذ ليسانس در تعليم و تربيت از دانشگاه سوربن گرديد. وی در بهار 1305خ ( 1926 م) در دهمين کنگره " اتحاديه بين المللی برای حق رای زنان " ( International Alliance for Women's Suffrage ) به نمايندگی زنان ايران شرکت کرد و در اواخر سال 1306 خورشيدی به ايران بازکشت و بدون حجاب به فعاليت های فرهنگی و اجتماعی مشغول شد، در حاليکه رفع حجاب زنان در ايران در سال 1314خ ( 1935 م) اعلام گرديد. صديقه دولت آبادی در مهرماه 1306خ ( 1928 م) سمت نظارت تعليمات نسوان در وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه را قبول کرد و سال بعد به مديريت کل تفتيش مدارس نسوان منصوب شد و در سال 1315خرئس " کانون بانوان " تعين گرديد.
صديقه دولت آبادی از آذرماه 1321خ نشر " زبان زنان " را از سرگرفت. آن را به صورت مجله ای در 48 صفحه منتشر نمود. وی در سال 1326خ ( 1947 م) در کنگره " جامعه بين المللی زنان برای صلح و آزادی " ( Women's International League for Peace and Freedom ) شرکت کرد و در باره ی زنان ايران سخنرانی کرد.
صديقه دولت آبادی در ششم مرداد 1340خ ( 1962 م) در سن 80 سالگی در گذشت.

گرچه زمينه های جنبش زنان را در ايران پيش از مشروطيت 1905 - 1909 نيز می توان سراغ گرفت، اما اعلام مشروطيت زمينه تحول فکری و سياسی زن ايرانی را فراهم آورد و در سايه آزادی فعاليت های اجتماعی اين جنبش نيرو و پهنا گرفت. در چنين اوضاع و احوال گروهی زنان درس خوانده ايرانی در جهت سوادآموزی زنان، تاسيس و گسترش مدارس نسوان، تشکيل انجمن ها اقدام ميکنند، دست به انتشار روزنامه ها و مجله ها برای زنان ميزنند و برای دستيابی زنان به حق رای و آزادی های سياسی، حضور وسهم فعال آنها در عرصه فرهنگی، سياسی و تساوی حقوق شان با مردان تلاش مينمايند و بدين ترتيب در واقعيت جنبش بزرگ اجتماعی زنان را پی ميافگنند.
صديقه دولت آبادی يکی از اين پيشگامان همين جنبش بود. او به منظور رفع بی سوادی، مدارس را برای دوشيزگان تاسيس کرد. او دست به تشکيل انجمن های زنان زد که در امر مشارکت زنان، بروز توانمنديها و ارائه نظريات زنان درس خوانده آن روزگار نقش با اهميت داشت.
انتشار روزنامه " زبان زنان " نيز يکی از فعاليت های ارزشمند صديقه دولت آبادی بود. روزنامه " زبان زنان " سومين نشريه اختصاصی زنان در ايران و نخستين آن در خارج از تهران ميباشد. صديقه دولت آبادی توانست برغم شرايط دشوار و ناسازگار روزنامه را دو سال در اصفهان منتشر کند. روزنامه " زبان زنان " از جمله نخستين تجربه های روزنامه نگاری زنان ايرانی بود. اين روزنامه در ابتدا بيشتر به اموراختصاصی زنان ميپرداخت، اما نگرش صديقه دولت آبادی که از فعالان سياسی و تندروی تساوی حقوق زنان بود، روزنامه را بتدريج به حوزه سياست و مسايل روزکه ورود به آن برای زنان ممنوع بود، کشانيد. روزنامه سرانجام بنابر مواضع سياسی و اجتماعی آن و قبل از همه به خاطر انتقادات که از قرارداد معروف وثوق الدوله (1919) کرد، توقيف گرديد ودر پی توقيف آن تحريکات مخالفين عرصه را بر صديقه دولت آبادی در اصفهان تنگ ساخت و او را مجبور به ترک آن شهر کردند.
انتخاب نام " زبان زنان " برای روزنامه اشکارا سنت شکنی و وارونه سازی مفاهيم غالب بود. در طرح غالب " زبان زن" بايد کوتاه باشد و" زبان درازی " برای زنان بار منفی دارد. اما صديقه دولت آبادی با ناميدن عنوان روزنامه به نام " زبان زنان " طرح غالب را نه تنها به بازی گرفت بلکه به آن باری مثبت داد.
روزنامه " زبان زنان " مسايل تئوريک مدرن مانند سوسيال دموکراسی و سوسياليسم را در روی صفحات خويش پيش ميکشيد که ميتواند نشانگر سعی صديقه دولت آبادی درجهت فراهم آوردن پايه های لازم نظری برای جنبش زنان در زمينه دستيابی به حقوق فردی و اجتماعی شان باشد.
در سرلوحه روزنامه نوشته شده بود که " تنها نوشته های زنان و دختزان پذيرفته و دفتر ما در چاپ و کم و پيش نمودن آن ها آزاد ميباشد. . . " بدين ترتيب صفحات روزنامه در انحصار زنان بود، زيرا که زبان زنان است.
زبان نگارش روزنامه تند است اما از به کار بردن کلمات مستهجن اجتناب ، عزت کلام و عفت قلم را رعايت ميکند. نثر روزنامه ساده و همه فهم است و روزنامه تلاش مينمايد که از بکار بردن واژاه های غير فارسی اجتناب نموده و معادل آن را ارائه کند.
صديقه دولت آبادی بمثابه يکی از پيشگامان مبارز جنبش زنان در زمينه آموزش، دادن اگاهی به زنان و انتشار روزنامه و مبارزه در راه تساوی حقوق زنان کار های ارزشمندی را انجام داده است و در اين راه تهمت ها و برچسب های زيادی را تحمل کرده است.
خاطرات، يادداشتها، نامه ها شخصی و نامه های رسمی به مراجع دولتی، مقالات صديقه دولت آبادی و صفحات مجله " زبان زنان " اسناد ويژه ای هستند که در امر پژوهش های جديد تاريخی در باره کارنامه و زمانه جنبش زنان درنيمه اول قرن بييست ايران جايگاه ويژه دارد.

مجموعه شخصی صديقه دولت آبادی به لطف خانواده ای محترم شان در اختيار بخش " خاورميانه و آسيای مرکزی " پژوهشکده بين المللی تاريخ اجتماعی به منظور استفاده پژوهشگران گذاشته شده است و عبارت اند از:

1- تلگراف‌ها و نامه‌های رسمی مربوط به نخستين سفر صديقه دولت‌آبادی به اروپا (1923-1924)
2- نامه های شخصی: نامه ها از پاريس و برلين برای قمرتاج وفخر تاج، نامه از تهران به انگلستان (1923 –1961) مجموعا : 56 نامه
3- نامه‌های اداری، حکم‌ها، تقديرنامه‌ها، نامه به دکتر محمد مصدق نخست وزير ايران (1929-1952)
4- تا
5- مقالات و سخنرانی ها (1938 –1956)
6- مجله زبان زنان، شماره اول دسامبر 1942
7- مجله زبان زنان، شماره 4 ( اوت 1944) ، شماره 7 ( نوامبر 1944)، شماره 8 ( دسامبر 1944)
8- مجله زبان زنان، شماره 1 (مارس 1945) ، شماره 2 ( مه 1945)، شماره 3 ( ژوئن 1945) ، شماره 4 ( ژوئيه 1945 )
9- دستنويس يک داستان به نام "رقت‌انگيز" و بخش از يک نمايشنامه
10- آئين نامه و مقررات کانون، 1935، يک نسخه
11- بريده‌های از نوشته‌های مطبوعات در باره خانم صديقه دولت‌آبادی